สิ่งแวดล้อม
1. ความหมายของสิ่งแวดล้อม
สิ่งแวดล้อม หมายถึง สิ่งที่อยู่รอบตัวเรา
สิ่งแวดล้อมอาจเป็นสิ่งที่มีชีวิตหรือไม่มีชีวิต อาจเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติหรือสิ่งที่มนุษย์
สร้างขึ้น อาจเป็นสิ่งที่เป็นรูปธรรมหรือนามธรรม สิ่งแวดล้อมเหล่านี้มีอิทธิพลเกี่ยวโยงถึงกัน เป็นปัจจัยใน
การเกื้อกูลกันและกันอย่างเป็นระบบ ดังนั้น ผลกระทบที่เกิดจากปัจจัยหนึ่งจะมีส่วนเสริมสร้างหรือทำลาย
สภาพแวดล้อมอีกส่วนหนึ่งได้ เนื่องจากสิ่งแวดล้อมเป็นวงจรหรือวัฏจักรที่เกี่ยวข้องไปทั้งระบบ
2. ประเภทของสิ่งแวดล้อม
2.1 สิ่งแวดล้อมตามธรรมชาติ (Natural Environment) คือสิ่งแวดล้อมที่เกิดขึ้นเองตาม
ธรรมชาติ แบ่งย่อยได้เป็น 2 ชนิด คือ
1) สิ่งแวดล้อมทางชีวภาพ (Biological Environment) ได้แก่สิ่งมีชีวิตทั้งหลาย เช่น
ป่าไม้ สัตว์ป่า มนุษย์ ฯลฯ
2) สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ (Physical Environment) หมายถึง สิ่งแวดล้อมที่ไม่มี
ชีวิต ได้แก่ ภูเขา ดิน ลมฟ้าอากาศ อุณหภูมิ ฯลฯ
2.2 สิ่งแวดล้อมที่มนุษย์สร้างขึ้น (Man-made Environment) คือสิ่งแวดล้อมที่มนุษย์สร้าง
ขึ้นเพื่อเป็นปัจจัยในการดำรงชีวิตหรือเพื่อตอบสนองความต้องการของมนุษย์ และเป็น
แบบแผนในการดำเนินชีวิต แบ่งเป็น 2 ชนิด คือ
1) สิ่งแวดล้อมที่เป็นรูปธรรม (Physical-Feature Environment) คือสิ่งแวดล้อมที่
มีลักษณะทางกายภาพ มองเห็นได้ชัดเจน ได้แก่ บ้านเรือน ถนน ฯลฯ
2) สิ่งแวดล้อมที่เป็นนามธรรม (Abstract Environment) เป็นสิ่งแวดล้อมที่เกิดมา
จากความคิด และมีการแสดงออกมาให้รับรู้ได้โดยการกระทำหรือการประพฤติปฏิบัติ นับเป็นสิ่งแวดล้อมที่มนุษย์สร้างขึ้นมาเพื่อความเป็นระเบียบของการอยู่
ร่วมกันในสังคม ได้แก่ กฎหมาย ศาสนา ขนบธรรมเนียม ประเพณี วัฒนธรรม
ความเชื่อ การเมือง ระบบเศรษฐกิจ ฯลฯ
3. คุณสมบัติของสิ่งแวดล้อม
สิ่งแวดล้อมมีคุณสมบัติดังต่อไปนี้
1) สิ่งแวดล้อมแต่ละประเภทมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว เช่น ต้นไม้จะมีลักษณะเฉพาะที่แตกต่าง
จากสิ่งอื่น เช่นแตกต่างจากน้ำ แตกต่างจากโบราณสถาน
2) สิ่งแวดล้อมจะไม่อยู่โดดเดี่ยว แต่อยู่ร่วมกับสิ่งแวดล้อมอื่น และอยู่ร่วมกันเป็นสังคม เช่น
มนุษย์กับที่อยู่อาศัย ต้นไม้กับดินและน้ำ ปลากับน้ำ
3) สิ่งแวดล้อมแต่ละประเภทต้องพึ่งพาอาศัยสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ ด้วยเสมอ เช่น พืชต้องการน้ำ
และดิน สัตว์ต้องการอากาศหายใจ
4) สิ่งแวดล้อมทั้งหลายมีความสัมพันธ์โยงใยกันและกัน ดังนั้น เมื่อสิ่งแวดล้อมหนึ่งถูกทำลาย
จะมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ ด้วย เช่น การตัดไม้ทำลายป่าทำให้ดินพังทลาย เกิด
ความแห้งแล้งหรือเกิดอุทกภัยได้
5) สิ่งแวดล้อมแต่ละชนิดมีความทนทานและเปราะบางต่อการถูกกระทบกระเทือนแตกต่าง
กัน บางชนิดคงทน บางชนิดเสื่อมสลายง่าย
6) สิ่งแวดล้อมมีการเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา เช่น ต้นไม้ สัตว์ มนุษย์ เมื่อเกิดมาเติบโตแล้ว
ตายไป วัสดุสิ่งของเครื่องใช้เมื่อเก่าจะเสื่อม ต้องแก้ไขหรือทิ้งไป
7) สิ่งแวดล้อมมีการวนเวียนเป็นวัฏจักร เช่น วัฏจักรของชีวิตมนุษย์ พืชหรือสัตว์ วัฏจักรของ
แม่น้ำหรือภูมิประเทศแบบต่าง ๆ
4. ความสำคัญของสิ่งแวดล้อม
มนุษย์มีความสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมอย่างใกล้ชิดและพึ่งพาอาศัยกันตลอดเวลา สิ่งแวดล้อม
อำนวยประโยชน์ให้แก่มนุษย์อย่างมหาศาล เช่น
1) เป็นปัจจัยสี่ที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิต ได้แก่ แหล่งอาหาร ที่อยู่อาศัย เครื่องนุ่งห่ม และยา
รักษาโรค
2) เป็นแหล่งทรัพยากรธรรมชาติ ได้แก่ ดิน น้ำ แร่ธาตุ ป่าไม้ พลังงาน ฯลฯ ประเทศใดมี
ทรัพยากรมาก หรือมีความสามารถในการผลิตสูง ก็ทำให้สามารถขยายตัวทางด้าน
อุตสาหกรรมจากการมีทรัพยากรเป็นวัตถุดิบ